Reakciono inženjerstvo ili inženjerstvo hemijskih reakcija je skoro isključivo oblast interesovanja hemijskih inženjera. Ova oblast nauke koristi eksperimentalna saznanja o kinetici hemijskih reakcija da bi predvidjela brzinu reakcije i reakcionu ravnotežu na različitim uslovima, a u cilju da se projektuje povoljan hemijski reaktor za željenu hemijsku reakciju. Osnovne oblasti istraživanja reakcionog inženjerstva su slijedeće :
- Hemijska kinetika
- Mehanizmi hemijskih reakcija
- Idealni hemijski reaktori (šaržni, sa idealnim mešanjem, sa idealnim potiskivanjem)
- Projektovanje idealnih hemijskih reaktora za proste i složene homogene reakcije
- Uticaj temperature i pritiska na brzinu reakcije
- Uticaj miješanja i načina proticanja na brzinu reakcije i projektovanje reaktora sa neidealnim tokom
- Projektovanje reaktora za heterogene reakcije fluid-čvrsto i fluid-fluid
- Reakcije katalizovane čvrstim česticama i projektovanje katalitičkih reaktora
Hemija je jezgra moderne nauke, tehnologije i medicine. Naučna dostignuća hemijski inžinjeri pretvaraju u tržišne proizvode. Ako se odlučite i završite Odsjek za hemijsko inžinjerstvo Vaše zapošljavanje moći će biti u najrazličitijim djelatnostima kao što su:
temeljna i primijenjena istraživanja, laboratorijska ispitivanja u zdravstvenim i faramceutskim ustanovama, tehnička kontrola i pogoni raznih industrijskih subjekata (metalurgije, poljoprivrede, veterinarstva, prehrambene tehnologije, farmaceutske, naftne, drvne i kožne industrije, proizvodnje papira, industrije građevinskih materijala itd.), u obrazovanju i nauci, u administrativnim i vladinim institucijama, u specijalizovanim područjima rada (npr. u tehničkim zavodima za standardizaciju, u osiguravajućim društvima, u inžinjerskim biroima, u umjetničkim radionicama).
Istorija hemijskog inženjerstva
1824. godine, francuski fizičar Sadi Karno u svom djelu "O pokretnoj snazi vatre" prvi je proučavao termodinamiku reakcija sagorevanja u parnim mašinama. U 1950-im godinama, nemački fizičar Rudolf Klauzijus počeo je da primjenjuje principe koje je razvio Karno na hemijske sisteme na atomskom i molekularnom nivou. Tokom 1873. i 1876. na Univerzitetu Jejl, američki matematičar i fizičar Džozaja Vilijard Gibs, koji je prvi u SAD stekao titulu doktora nauka, razvio je grafičku metodologiju baziranu na matematici za proučavanje hemijskih sistema pomoću Klauzijusove termodinamike. 1882. godine, nemački fizičar Herman fon Helmholc objavio je rad o termodinamici, sličan Gibsovom, ali više baziran na elektrohemiji, u kojem je pokazao da je mera hemijskog afiniteta odnosno "sila" hemijske reakcije određena mjerom slobodne energije hemijskog procesa. Prateći ove rane razvitke, počela je da se razvija nova nauka hemijskog inženjerstva. Slijede ključni koraci u razvoju nauke hemijskog inženjerstva u svijetu i kod nas: 1805. - Džon Dalton objavljuje Atomske težine, omogućavajući izjednačavanje hemijskih jednačina i stvarajući osnovu hemijskog inženjerstva 1882. - otvara se smer "Hemijska tehnologija" na Juniverziti Koledžu u Londonu 1883. - Ozborn Rejnolds definiše bezdimenzionalnu grupu za protok fluida, koja vodi do razumijevanja protoka i trasfera mase i toplote 1885. - Henri E. Armstrong otvara smjer "Hemijsko inženjerstvo" na Central Koledžu u Londonu (potonji Imperijalni Koledž) 1888. - Luis M. Norton otvara novi smjer "Hemijsko inženjerstvo" na Masačusetskom institutu za tehnologiju (MIT) 1889. - Na Politehničkom institutu Rouz diplomira prva generacija hemijskih inženjera u SAD 1891. - MIT dodeljuje diplomu iz hemijskog inženjerstva Vilijamu Pejdžu Brajanu i još šestorici kandidata 1901. - Džordž E. Dejvis izdaje Priručnik o hemijkom inženjerstvu 1905. - Oliver Paterson Vats dobija titulu doktora tehničkih nauka iz hemijskog inženjerstva na Univerzitetu u Viskonsinu 1908. - osniva se Američki institut hemijskih inženjera 1922. - osniva se Britanski institut hemijskih inženjera 1948. - osniva se Tehnološko-metalurški fakultet u Beogradu 1959. - osniva se Tehnološki fakultet u Novom Sadu [уреди] Tipični problemi hemijskog inženjerstva
Postoje 3 tipična problema jednog hemijskog inženjera, a koji se često i ne mogu jasno odvojiti. Prvi je bilansiranje procesa. Ovo podrazumeva bilanse mase unutar procesa, bilanse količine kretanja i bilanse toplote. Ovakvi problemi u zavisnosti koliki stepen aproksimacije uzimamo mogu biti od vrlo jednostavnih do veoma složenih. Sledeći problem sa kojima se sreće hemijski inženjer jeste predviđanje fazne i/ili reakcione ravnoteže u heterogenim ili homogenim sistemima. Treći problem jeste projektovanje ili vođenje reaktora i separatora na osnovu proračuna prva dva problema i empirijskih korelacija. [уреди] Srodne nauke i naučne discipline
Hemijsko inženjerstvo ne bi postojalo da ne postoji hemija. Hemijska reakcija koju hemičari otkriju, a za čiju se proizvodnju ispostavi da bi bila isplativa, treba razviti proces proizvodnje. Hemičari definišu zakonitosti reakcije, a hemijski inženjeri te zakonitosti koriste u praktične svrhe. Problemi fenomena prenosa koji se javljaju u procesu transporta, zagrevanja, hlađenja, ili hemijske reakcije, često nemaju veze sa hemizmom, već sa fizičkim aspektom procesa. Zbog toga hemija ne može da odgovori na ta pitanja, već se tu u pomoć priziva fizika. Ove dve oblasti najtejšnje su povezane oblasti koja se zove fenomeni prenosa. Međutim, kako su matematičke formulacije ove oblasti često kompleksne, hemijski inženjer mora imati jaku pozadinu u znanju matematike. Kada se definisanje nekog procesnog problema reši, potrebno je takav proces i fizički ostvariti, tj. napraviti postrojenje. Ovde stupa na snagu veza hemijskih inženjera i mašinskih inženjera, zbog toga što samo grupa inženjera ovog tipa može uspešno projektovati postrojenje.
Danas je hemijsko inženjerstvo široko naučno polje, koje pokriva oblasti od biotehnologije i nanotehnologije do obrade minerala. Biohemijsko inženjerstvo Biomedicinsko inženjerstvo Biomolekularno inženjerstvo Biotehnologija Tehnologija keramike Modelovanje hemijskih procesa Hemijski reaktor Dizajn destilacije Elektrohemija Inženjerstvo životne sredine Dinamika fluida Inženjerstvo prerade hrane Transfer toplote Transfer mase Nauka o materijalima Nauka o mikrofluidima Nanotehnologija Prirodno okruženje Polimeri Kontrola procesa Dizajn procesa Razvoj procesa Tehnologija papira Procesi separacije Procesi kristalizacije Procesi destilacije Membranski procesi Termodinamika
[уреди] Moderno hemijsko inženjerstvo
Moderna disciplina hemijskog inženjerstva obuhvata mnogo više od samog inženjerstva procesa. Hemijski inženjeri sada učestvuju u razvoju i proizvodnji široke game proizvoda, kao i posebnih hemikalija. Neki od ovih proizvoda su materijali potrebni za aero- i kosmonautiku, proizvodnju automobila, primjenu u biomedicinske svrhe, elektroniku, zaštitu životne sredine, vojne potrebe itd. Neki od primera su ultra jaka vlakna, tekstil, biokompatibilni materijali za implantate i proteze, gelovi za medicinsku primenu, lekovi, filmovi sa posebnim dielektričnim, optičkim ili spektroskopskim osobinama koji se koriste kod optoelektroničkih uređaja. Mnogi hemijski inženjeri rade na biološkim projektima kao što je proučavanje biopolimera (proteina) i dešifrovanje ljudskog genoma. [уреди] Budućnost hemijskog inženjerstva
Budućnost hemijskog inženjerstva je svjetla prema onome što naučnici govore. Početkom 2007. godine otkriven je laboratorijski postupak dobijanja vodonika i kiseonika iz vode pomoću solarne energije, što nagovještava početak industrijske proizvodnje čistog goriva. Hemijski inženjeri biće neophodni i u proizvodnji gorivih ćelija, goriva budućnosti. Napuštanjem nafte kao energetskog resursa, moraće se usavršiti Fišer-Tropš sinteza da bi se održala svjetska proizvodnja plastike i petrohemijska industrija. Naravno, farmaceutska i prehrambena industrija moraće i dalje da rade maksimalnim kapacitetima da bi bio moguć održivi razvoj. Dakle biće neophodno još veće prisustvo hemijskih inženjera na tržištu rada.